Człowiek już od najdawniejszych czasów wykorzystywał surowiec kościany i rogowy do wytwarzania różnych narzędzi i ozdób. Przedmioty z tych surowców obok ceramiki stanowią największą ilość odkrytych zabytków. Dodać jednak trzeba, że róg jak i kość są bardzo trwałe i stąd też w tak dobrym stanie dotrwały do naszych czasów.
Wyrobem tych przedmiotów dla różnych dziedzin tamtejszej gospodarki zajmowali się przede wszystkim mężczyźni. Dla potrzeb obronnych i łowieckich wykonywano grociki (ryc. 35) i groty oszczepów (ryc. 36). Wysoki poziom wykonawstwa widać szczególnie na grocikach, wśród których występują różne typy niekiedy zdobione. Do spulchniania ziemi wyrabiano motyki z rogów jeleni. Wyrób takiej motyki był bardzo prosty, gdyż odcinano fragment poroża jelenia i narzędzie było gotowe. Najczęściej znajdowanymi narzędziami były szydła o różnych długościach (ryc. 37).
Były to więc narzędzia dość powszechnie używane do przekłuwania skór, może tkanin, do rycia ozdób na naczyniach, których użytkowość ze względu na swój kształt mogła być wieloraka. Dla celów garbarskich wykonywano z płaskich kawałków kości skrobacze oraz z długich — gładzidła łyżwowate (ryc. 38), służące do oczyszczania skór i wyprawiania futer. Z surowca kościanego i rogowego wykonywano też młotki (ryc. 39), wędzidła, różne narzędzia pomocnicze, dłuta (ryc. 40), guziki, haczyki oraz ozdobne wisiorki. O masowości tego wytwórstwa świadczą jeszcze duże ilości odkrytych odpadków, różnych obciętych i naciętych kawałków, z których część stanowiła półwytwory przygotowane do dalszej obróbki.
Ludność szybko stwierdziła, że surowiec kościany i rogowy ze zwierząt dzikich jest bardziej wytrzymały niż ze zwierząt domowych. Dlatego też większość narzędzi wykonywana była z rogów i kości zwierząt dzikich. Wyraźnie uwypukla się to np. w produkcji grocików, które wszystkie wykonane zostały z poroży jelenia. Obróbka narzędzi oraz ozdób z kości, a szczególnie z rogu wymagała ze względu na twardość surowca nie lada umiejętności. Takie pospolite narzędzia jak szydła nie wymagały specjalnych zabiegów do ich zrobienia.
Wystarczała tutaj cierpliwość wykonawcy, który jeden koniec pocierał na podkładce kamiennej uzyskując ostre zakończenie. Jednakże ten sposób był zupełnie nie wystarczający do wykonania takich przedmiotów, których kształty i przeznaczenie wymagały stosowania dalszych zabiegów umożliwiających ich wyrób. Na licznych przedmiotach, półwytworach czy nie wykończonych narzędziach widać wyraźnie ślady nacięć nożem. Szczególnie obróbka nożem uwidaczniała się na przedmiotach rogowych. Najprawdopodobniej używano do tego celu noży żelaznych, gdyż brązowe były za miękkie. Przy tych jednak narzędziach, gdy nie znano jeszcze piły, wykonanie określonego przedmiotu mogło nastąpić po uprzednim zmiękczeniu surowca. Róg zmiękczano za pomocą kwasów roślinnych uzyskiwanych na przykład ze szczawiu. Po tym zabiegu możliwe było dopiero ścięcie kory z rogu, dalsze wymodelowanie kształtu i wykonanie ewentualnych otworów jak np. przy młotkach. Niektóre przedmioty dodatkowo jeszcze wygładzano, używając do tego zapewne skóry oraz popiołu zmieszanego z olejem.
Osada obronna kultury łużyckiej w Smuszewie sprzed ok. 3000 lat 